Άγιος Σταμάτιος, ένας Αϊγιωργίτης Νεομάρτυρας

 

Μέσα στην πολυπληθή παρουσία των νεομαρτύρων, που θυσίασαν την ίδια τους τη ζωή για τη χριστιανική πίστη κατά τη διάρκεια της σκοτεινής περιόδου της Τουρκοκρατίας συγκαταλέγεται και ο Άγιος νεομάρτυρας Σταμάτιος από το χωριό μας,  Άγιο Γεώργιο Νηλείας. Μαρτύρησε στην Κωνσταντινούπολη στις 16 Αυγούστου του 1680. Πληροφορίες για τη ζωή και το μαρτύριο του Αγίου μάς παρέχουν ως πηγές αξίοπιστες ο Ιωάννης Καρυοφύλλης, ο οποίος συνέγραψε σύντομο μαρτύριο του  νεομάρτυρα, το Νέο Μαρτυρολόγιο, το οποίο όμως αναφέρει λανθασμένα την ημερομηνία 15 Αυγούστου του μαρτυρίου του και ο Αγιορείτης μοναχός Ιάκωβος Κωφός ο Νεοσκητιώτης, ο οποίος μαζί με το μαρτύριο δημιούργησε ασματική ακολουθία προς τιμή του. 

Ο Άγιος Σταμάτιος γεννήθηκε στο χωριό  μας τον Άγιο ΓεώργιοςΝηλείας, κτισμένο σε υψόμετρο 620μ. στη βορειοδυτική πλευρά του Πηλίου. Ο ακριβής χρόνος γέννησής του δε διασώζεται, αλλά σύμφωνα με την τοπική παράδοση υπήρξε απόγονος της μεγάλης οικογένειας των Σταματόπουλων. Οι παλιότεροι κάτοικοι του χωριού επιδεικνύουν μέχρι σήμερα ερείπια παλαιού σπιτιού, το οποίο θεωρείται ως το πατρικό σπίτι του Αγίου, εκεί όπου έχει χτιστεί προσκυνητάρι αλλά και παλαιά βρύση, η οποία φέρει την ονομασία «του Σταματόπουλου ή του Αγίου Σταματίου η βρύση». 

Η ιστορία του μαρτυρίου

Γύρω στο 1680 έφτασε στην πατρίδα του Αγίου Σταματίου ένας αγάς ως εκπρόσωπος του Σουλτάνου για να μαζέψει τους σουλτανικούς φόρους υπέρ της Βαλιδέ Χανούμ Κιοσσέμ -μητέρας του σουλτάνου- στην οποία είχε δωρηθεί, σύμφωνα με πληροφορίες, η χερσόνησος της Μαγνησίας. Ο αγάς είχε τόσο μεγάλη αυταρχικότητα και ήταν τόσο παράλογες οι απαιτήσεις του, ώστε οι κάτοικοι αποφάσισαν παρόλη την τρομοκρατία να στείλουν στην Κωνσταντινούπολη ομάδα κατοίκων με επικεφαλής τον Σταμάτιο για να υπάρξει δίκαια κρίση και ελάφρυνση από τους δυσβάστακτους φόρους. Φτάνοντας στην Κωνσταντινούπολη ο Σταμάτιος με την αντιπροσωπεία των κατοίκων, απευθύνθηκαν στον βεζύρη Ταρσαντσού Αχμέτ Πασά, ο οποίος ήταν ο επίτροπος του Σουλτάνου. Όμως η προσπάθεια να βρουν ανταπόκριση και λύση στο πρόβλημά τους όχι μόνο δεν έφερε κανένα απολύτως αποτέλεσμα, αλλά απεναντίας προκάλεσε την οργή των Τούρκων, οι οποίοι τους καταδίωξαν με ξυλοδαρμούς και άγριες μαστιγώσεις. Μάλιστα ο Σταμάτιος ως επικεφαλής της αντιπροσωπείας επέδειξε ιδιαίτερη γενναιότητα και τόλμη στην προσπάθειά του να σταματήσει η βάναυση μεταχείριση και η ανεπίτρεπτη αδικία σε βάρος των συμπατριωτών του. Η θαρραλέα όμως στάση του, εξόργισε τόσο πολύ τον αγά, ώστε τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν στον βεζύρη με την κατηγορία ότι ήταν μουσουλμάνος, κάποια δε στιγμή αρνήθηκε τον μωαμεθανισμό και ασπάσθηκε τη χριστιανική θρησκεία. Ο Σταμάτιος επέδειξε ξεχωριστή γενναιότητα και με παρρησία ομολόγησε ότι ουδέποτε υπήρξε μουσουλμάνος. 

 Στη θαρραλέα επιμονή του Αγίου ο βεζύρης τον παρέπεμψε στον ιεροδικαστή, στον οποίο και πάλι ο Σταμάτιος αρνήθηκε τη συκοφαντική κατηγορία ότι ήταν αρχικά μουσουλμάνος και έγινε μετά χριστιανός. Μάλιστα του προτάθηκε να ασπασθεί τώρα τον μωαμεθανισμό και του υποσχέθηκε την απόλαυση μεγάλων τιμών, αλλά και πλούτου και δόξας, αν ανταποκριθεί θετικά σ’ αυτό το κάλεσμα. Ο Σταμάτιος παρέμεινε όμως σταθερός και ακλόνητος στη χριστιανική του πίστη και με παρρησία ομολόγησε τον Ιησού Χριστό ως τον μόνο αληθινό Θεό. Η σταθερή επιμονή του Αγίου προκάλεσε τον εγκλεισμό του στη φυλακή, ενώ υποβλήθηκε σε πλήθος βασανιστηρίων. Μετά από μερικές ημέρες οδηγήθηκε και πάλι στον βεζύρη πιστεύοντας ότι θα έχει καμφθεί το αγωνιστικό του φρόνημα και η ακλόνητη πίστη του στον Χριστό. Για να επιτύχει μάλιστα τον σκοπό του, του υποσχέθηκε ακόμη μεγαλύτερες τιμές και δόξες. Όμως ο Σταμάτιος ομολόγησε τη χριστιανική του πίστη με ακόμη μεγαλύτερη γενναιότητα, δηλώνοντας ότι είναι αποφασισμένος και πρόθυμος να μαρτυρήσει για τον Χριστό. 

 

Η θαρραλέα ομολογία πίστης από τον Σταμάτιο προκάλεσε τόσο πολύ την οργή του βεζύρη, ώστε αποφάσισε να τον θανατώσει. Έτσι δόθηκε αμέσως η εντολή να παραδοθεί ο Άγιος στον έπαρχο και στη συνέχεια να αποκεφαλισθεί. Ο Σταμάτιος σύρθηκε με βιαιότητα και οδηγήθηκε μπροστά στο βασιλικό παλάτι, το οποίο βρισκόταν δίπλα στην Αγία Σοφία, όπου στις 16 Αυγούστου του έτους 1680 έγινε ο αποκεφαλισμός του.  

Η θαρραλέα ομολογία πίστης του Αγίου Σταματίου υμνείται μέσα από τις δύο ασματικές ακολουθίες, που συντάχθηκαν προς τιμήν του νεομάρτυρα. Η πρώτη ακολουθία δημιουργήθηκε το 1860, δηλαδή 180 χρόνια μετά το μαρτύριο του Αγίου, από τον Αγιορείτη μοναχό Ιάκωβο Κωφό τον Νεοσκητιώτη και εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1991 με δαπάνη του θεολόγου - συγγραφέα κ. Αποστόλου Ζαχαρού. Η δεύτερη ακολουθία εκδόθηκε το 1924 με δαπάνη του Γεωργίου Ιω. Παππόπουλου ή Παππούλια, ο οποίος τη συνέθεσε, εκφράζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την τιμή και την ευλάβειά του στον Άγιο νεομάρτυρα Σταμάτιο. 

 

Η μνήμη του Αγίου Σταματίου τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 16 Αυγούστου, και μάλιστα  με απόφαση του μακαριστού Μητροπολίτη Δημητριάδος και Αλμυρού  Χριστοδούλου (του και μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος) ορίστηκε να τιμάται η μνήμη του Αγίου Σταματίου στην Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος την πρώτη Κυριακή μετά τις 15 Αυγούστου. Η απόφαση αυτή πάρθηκε, γιατί στις 16 Αυγούστου εορτάζεται στον Άγιο Λαυρέντιο ο Άγιος Απόστολος ο Νέος, ο οποίος μαρτύρησε δι’ αποκεφαλισμού στην Κωνσταντινούπολη στις 16 Αυγούστου του 1686. Το γεγονός αυτό και σε συνδυασμό με το Νέο Μαρτυρολόγιο, στο οποίο ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης τοποθετεί το μαρτύριο του Αγίου Σταματίου στις 16 Αυγούστου, ημέρα μαρτυρίου του Αγίου Αποστόλου του Νέου, οδήγησε για πολλά χρόνια στην εσφαλμένη ταύτιση των δύο νεομαρτύρων Σταματίου Σταμτόπουλου και Αποστόλου Σταματίου, δεδομένου ότι και οι δύο μαρτύρησαν δι’ αποκεφαλισμού στην Κωνσταντινούπολη την ίδια ημέρα αλλά σε διαφορετική χρονιά, επιπλέον δε κατάγονταν και από γειτονικά χωριά του Πηλίου. 

 Επίκεντρο των λατρευτικών εκδηλώσεων προς τιμήν του Αγίου Σταματίου αποτελεί ο ενοριακός ναός του Αγίου Γεωργίου στο χωριό μας, στον οποίο έχει αφιερωθεί παρεκκλήσιο προς τιμήν του νεομάρτυρα. Επίσης παρεκκλήσιο επ’ ονόματι του Αγίου υπάρχει και στην Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών Νηλείας , όπου φυλάσσεται και μικρό τεμάχιο από το ιερό του  λείψανο.